Euroa erabiltzen ikasi ez eta pezeta ezin erabili
Nik banituen libera batzuk, baina Bai Euskarari kanpainako itxulapikoetan bota ditut. Gauza bera egin dut nituen pezetekin ere. Badakizue, gaur 133 urteko historia egin duen pezetari agur esango diogu. Orain euroa erabiltzen eta deklinatzen ikasi beharko dugu.
Bi monarkia, bi errepublika garai, bi diktadura, gerra zibila... denetik pasatu du pezetak, eta inork estimu handirik izan gabe galduko da. Orain beste 300 milioi europarrekin batera Euroak hartuko du lekua. Europar Batasuneko 12 herrialdek galduko dute urte askoan erabilitako moneta eroarekin jarduteko.
Eta zer egingo dute balioa galduko duten moneta guztiekin? Ba pezetak garagardo barriletarako, 10, 50 eta 200ekoak errefrigerazio hodietarako, 25, 100 eta 500ekoak barkuen helizeetarako. Pezetak duen aleazioagatik ezin da euroak egiteko erabili, beraz, txatarra bihurtu eta erabilpen industriala emango diote. Inork gutxik dakien leku batean egingo da prozesu hau. Segurtasun neurri handiez babestuta egongo da txatarra. Nork esango luke balioa galdu duela?
Euskaldunok deklinatzen ere ikasi beharko dugu euroa. Eztabaidarik egon da sustatun deklinatze eraren gainean, Mitxel Kaltzakorta, Luistxo Fernandez... izan dira eztabaidan, baina Euskaltzaindiak eman du horren gaineko iritzirik. Gramatika batzordearen iritziz, eroa horrela deklinatzen dela esan du Euskaltzaindiako Joxe Ramon Zubimendik:
- Izenaren laguntza duenean, gure ustez, "-tan" bukaera dutenak erabiliko genituzke galderak egiteko; alegia, "zenbat eurotan erosi duzu?". Nolanahi ere, "euroetan" aukera txartzat eman gabe.
- Erantzuna ematerakoan ere, "100 eurotan" eta "50 zentimotan" erabiliko genuke, hemen ere beste aukera ukatu gabe, bietariko adibideak aurki daitezke eta.
Miel Loinaz Uzeikoak horrela deklinatuko luke:
Eurotan ordaindu, frankotan ordaindu, pezetatan ordaindu 5 duroan erosi, 5 euroan saldu, hogei duroan saldu Eta -ko atzizkiarekin ez dago zalantzarik: 10 euroko billetea.
Uzeiko Jabier Agirrek "duro" hitzarekin parekatzeko gomendioa egin du:
- gozokia 10 eurotan dago salgai (garesti samar, ezta?)
- zenbat eurotan salduko duzu?
Baina aldi berean 300 euroko jertsea (ez eurotako)
Beste herrialdeetan ere arazo antzerakoak izango dituzte edo berriz ere Euskal Herrikook gara arraroak?
Erantzunak
Ez dakit zergatik baina nik uste nuen euroa zirkulatzen ikustearekin batera, bat-batean poltsikoa Irlanda, Finlandia edo Austria bezalako lurralde exotikoetako txanponekin beteko zitzaidala.
Usteak erdi ustel. Borboia, Cervantes, Santiago y cierra España. Frantziako hexagono bat edo beste, ikusi, ikusi dut... Eta Italiako txanpon bat ere jausi zait esku artera. Baina gainerakoan, diruak ez du zirkulatzen. Mugak ez dira desagertu. Hemen Espainiako dirua dabil, eta Erasmusek ez du funtzionatzen.
Espainiako unibertsitate batek ikerketa bat abiatu zuen urtea hastearekin, ea boluntario talde batek txanponen mugimendua detektatzen zuen (egunero idatzi behar zuten, ea egun horretan zeuzkaten txanponak nongoak ziren esanez). Ez dakit boluntario horiek suerte gehiago izango zuten, baina nik parte hartu izan banu, nire posizionamendu ekonomiko zeharo espainolaren kronika baizik ez nuen bidaliko...
Portzierto, txanpon bakoitzak herrialdearen arabera ifrentzua nola duen jakiteko, hemen.
Mugak ez dira desagertu. Hemen Espainiako dirua dabil, eta Erasmusek ez du funtzionatzen.
>
Bestelakoa gertatu zitzaigun asteburuan. Sarako lezeetan autoa itxita oinez abiatu ginen Zugarrumurdira. Han, herriko plazan bada benta bat, lehenago ere moneta ezberdinekin funtzionatzen zuena.
Guk, espainiako Euroekin ordainduta, bueltak Frantziakoak eman zizkiguten.
Gure aburuz, horrelako herrietan, emango da aldaketarik gehien.
Adibidez Brusela bezalako Euro hirietan ere emango txanpon ezberdinen trukea.
Gurean bestetik, Segikoek egin duten Europar bira horretan, euskal txanponik ere lagako zuten hemen eta han, Euskal Herriko egoeraz mintzatzean... iruditzen zait
> Ez dakit zergatik baina nik uste nuen euroa zirkulatzen ikustearekin batera, bat-batean poltsikoa Irlanda, Finlandia edo Austria bezalako lurralde exotikoetako txanponekin beteko zitzaidala.
Hemen (Dublinen) ere gauza antzeran dabil, orain bertan poltsikoan irlandako euroak bakarrik ditut, baina egia esateko, euro frantses eta espainola aurkitu izan ditut, suposatzen dut Euskal Herrian ez dela irlandako euro gehiegirik aurkituko...
>Moneten gainean ez, baina 'euskaldunok deklinatzen ere ikasi beharko dugu euroa' eta hor esaten diren gainean zeozer ...
>
> Nire ustez beti esan izan dugu zenbaten erosi duzu? eta ez zenbat eurotan erosi duzu?; eta hortik erantzuna, 4 euro eta 10 zentimoan, edo 2 euroan.
>
> "Eurotan ordaindu" ala "euroez/euroekin ordaindu"? (ahoz dendetan pezetakin ala euroekin?, edo pezetak edo euroak? esan dute atzo arte); orain arte, frankoak erabiltzen zirenean, iparraldera joan eta "frankuek atara eta frankuekin pagau" esaten genuen.
>
>Eta horren haritik, lehengo baten iparraldean eta Biarno aldean izan nintzen eta euro frantses bat ekarri nuen eta denda baten ordaindu; lehena izan zen, antza.
>
Artikuluan aipatzen den txatarra hori Euskal Herrian kokatua dagoen enpresa batek erosi du. Berangoko birziklapen enpresa bat da, Daewoo Internacional y Botrade. Horrela Ondare Publikoak berreskuratu egingo du pezetak mapatik ezabatzen gastatutako dirua. Subastatu egin zen material hori. Orain 2 urtetan suntsituk dituzte pezetok.
Hala ere, pezeten %20-%30 galdu egingo dira. Besteak beste estoldaren batean, hondartzako hondar artean, zulo handi zein txikietan, gure autoen zirrikituetan, hain ondo (ondoegi) gordetako lekuan, bilduma egileren baten kuadernoetan... Galduko ez direnak billeteak dira %99,9 bueltatuko ditugula adierazi dute.