Euskaltzaindiak @.ren euskal izena erabaki du
Euskaltzaindiak urriaren 24an Bilboko bere egoitzan egindako bileran, Hiztegi Batuko beste hitz askoren artean, gaurko bizimoduan garrantzi handia daukan sinbolo baten euskal izena erabaki zuen: @-rena hain zuzen.
Bestalde, euskaraz, erdarazko arroba arruntaz gainera (arabierazko ar-rub-etik mailegatua, euskarak arroa moduan jasoa), izan dira beste zenbait proposamen, batzuk besteak baino serioagoak, hala nola a batua, a bildua, barraskiloa edo txibirita, ezagunenak besterik ez aipatzearren. Hori dela eta, alde batetik nazioarteko batasunik eza, eta gure arteko aniztasuna ikusita, informatikarien aholku eta proposamenak jaso eta aztertu ondoren, Euskaltzaindiak, espainierazko arroba guztiz gaitzetsi ez arren, @ ikur honetarako a bildua izendapena hobestea erabaki zuen, euskaldun hiztun eta idazle guztiei eredu jatorragoa eskaini nahirik.
Erantzunak
Bai, orain erabakia gogoratu eta inoiz edo behin 'a bildua' esaten saiatzen garenok pedantetzat utziko gaituzte, arroba hedatuegi dago jadanik orain ogitura aldatzeko. :(
Hala ere, pozte nau azkenean erabaki bat hartu izanak. Gainera , aukera gehiago egon arren, 'a bildua'-rena ere ez da itsusienetakoa, ezta?
Erabakia zein izan den (a bildua hobestea) ezin al zenuten tituluan bertan edo lehenengo paragrafoan argitu?
Benetan beharrezkoa al zen daturik inportanteena berriaren bukaeran izkutatzea?
Eskerrik asko "Komunizazio Zerbitzu" horri! Konplikazio Zerbitzu gisa jokatu badu ere.
Inork esan aurretik "arroba" dela mundu guztian erabiltzen dena...
Esperantoaren bidetik-edo egin duela dirudi Euskaltzaindiak
- Ingelesez: At, Commercial Sign, Arroba.
- Frantsesez: Arrobase (eta baita escargot -barraskiloa- edo arrobe).
- Alemanieraz: At, Klammaraffe o Affenschwanz -Txininoa erortzen edo eskalatzen.
- Italiera: Chicciola -barraskiloa.
- Grekeraz: Papi edo to papaki -ahatetxoa.
- Nederlanderaz: Apestaartje -tximino buztana.
- Errusieraz: Sobachka -Zakur txikia.
- Japonieraz: Atto maaku.
- Hungarieraz: Kukac -zizarea.
- Rumanieraz: Coada de maimuta -tximino buztana.
- Katalanez: Arrova edo rova .
- Euskaraz: A Bildua .
- Esperanto: Atelo -tximino mota bat-, heliko -barraskiloa-, volvita a -a bildua-.
Luzatu da a bilduaren inguruko eztabaida (niri oraindik ez dit grazia handirik egiten) baina bitxia da: "a bildua" ez zen agertu zeinuaren inguruko eztabaidetan, ez euskaraZ posta zerrendan, ezta ezdaarroba webgunean ere. Halako batean, UZEIren hiztegian agertu zen, gaur GARAn irakurri dudanez, Elhuyarrek proposatu omen zuen, UZEIri proposatuko zion.
Eta GARA egunkaria aipatuta, oraindik ez du ikasi aspaldi zehaztutako hitz bat idazten. Urteak daramatzate "internet" idazten eta gaurkoan irakurri dut "internetaren" idatzi dutela. Bada Interneten izena "Internet" da, letra larriz hasita eta izen propio bezala erabiltzen da: Internetek, Interneten, Interneteko... Hainbat aldiz idatzi diet hori gogorarazteko baina alferrik.
Gauza bat bakarrik, eta ez inongo polemika bila: pozgarria da informatikariekin hitz egin dela jakitea. Izan ere, entzuna dut euskaltzaindiak hiztegi batuan konputagailua adierazteko "ordenadore" sartu izana ez zela ondo ikusi informatikari batzuen aldetik.
Informatikarien arrazonamendua:
- Kontutatu (mailegua, inglesetik itxuraz)+ gailu= konputagailu (ONDO)
- Ordenador (mailegua, espainoletik)=ordenadore (Ez oso polita, baina mailegua bere osotasunean hartuta ondo)
- Ordenatu (mailegua)+gailu= ordenagailu (gaizki ikusita, zentzugabea konputagailuari ordenatzeko gailua dela esaten, nahiz eta espainolek horrela interpretatu, interpretazio hori mailegatzea ez zen oso ondo ikusi nik hitz egin ahal izan nuen informatikarien artean, eta dexenterekin hitz egin ahal izan nuen)
Duela zenbait urte idatzi nuen artikuluska bat honi buruz. Arroba esatea Espainol eta Frantzes eredua inolako filtrorik gabe erabiltzea iruditzen zitzaidanez, ondorengo galdera egin nion nire buruari. Nork erabiltzen du sinbolo hau fundamentalki? Pittin bat inbestigatu ondoren, deskubritu nuen latinezko “ad”-etik datorrela, VI edo VII mendetatik. Ondoren, berriz ere emergitu zen XII edo XIII mendetan, Era Gotikoan. Erabilera klerikala edo komertziala zuen, exenpluz prezioak-eta jartzeko. 3 barrels @ $200 (at the price of...). Herri Nordikoek tradizio honi heldu zioten eta “at” esatera pasa zen. Eta Era Modernora beraiek inkorporatu zuten. Berriki 1970 aldera informatikaren mundura sartu zuen, berriz ere Mundu Anglosaxoi honek. Beraz nire opinio apalean Euskaldunek horri eutsi beharko geniola deritzot. Hasi ginenean egin izan bagenu, egun jadanik normalizatuta egongo litzateke. Gero beste gauza bat da Herri bakoitzak popularki nola esaten dion. Mila modu dago, Suedian “cinnamon bun”, “a-hose”, “elephant’s ear”. Frantzian “arrobe”, “petit escargot”. Holandan “apestaart”, “api”. Italian “chicciola”. Israelen “shtrudel”. Espainian “arroba”. Finlanden “miau”. Norvegian “kanel-bolle”. Danimarkan “snabel”. Alemanian “klammeraffe” etc. Hor imaginazio handienak duenak irabaziko du. Nik “begihandi” proposatzen nuen. Baina hori aukera librea da. Inglesek formalki “commercial at” edo “at sign” diote.
Euskaltzaindiak erabaki duen denominazio honek ez dakit zer erregistro duen. Popularra ala formala?
Exenplu bat jartzearren Euskaltzaindiak egin duena da “Academia de la Lengua”-k egun e-mail, “emilio” esan behar dela erabitzearen parekoa. Ez al duzue hala uste?
Inork nire aurreko artikulua irakurri badu ikusiko zuen ezer guti konprenitzen dela, komatxoak tituluan besterik ez bait dira agertu. Barka iezadazue. Dena den poztekoa da jendearen erreakzioa ikustea, bizirik garenaren seinale. Ea oraingoan...
Duela zenbait urte idatzi nuen artikuluska bat honi buruz. Arroba esatea Espainol eta Frantzes eredua inolako filtrorik gabe erabiltzea iruditzen zitzaidanez, ondorengo galdera egin nion nire buruari. Nork erabili du sinbolo hau fundamentalki? Pittin bat inbestigatu ondoren, deskubritu nuen latinezko “ad”-etik datorrela, VI edo VII mendetatik. Ondoren, berriz ere emergitu zen XII edo XIII mendetan, Era Gotikoan. Erabilera klerikala edo komertziala zuen, exenpluz prezioak-eta jartzeko. 3 barrels @ $200 (at the price of...). Herri Nordikoek tradizio honi heldu zioten eta “at” esatera pasa zen. Eta Era Modernora beraiek inkorporatu zuten. Berriki 1970 aldera informatikaren mundura sartu zuen, berriz ere Mundu Anglosaxoi honek. Beraz nire opinio apalean Euskaldunek horri eutsi beharko geniola deritzot. Hasi ginenean egin izan bagenu, egun jadanik normalizatuta egongo litzateke. Gero beste gauza bat da Herri bakoitzak popularki nola esaten dion.
Mila modu dago, Suedian “cinnamon bun”, “a-hose”, “elephant’s ear”. Frantzian “arrobe”, “petit escargot”. Holandan “apestaart”, “api”. Italian “chicciola”. Israelen “shtrudel”. Espainian “arroba”. Finlanden “miau”. Norvegian “kanel-bolle”. Danimarkan “snabel”. Alemanian “klammeraffe” etc. Hor imaginazio handienak duenak irabaziko du. Nik “begihandi” proposatzen nuen. Baina hori aukera librea da. Inglesek formalki “commercial at” edo “at sign” diote.
Euskaltzaindiak erabaki duen denominazio honek ez dakit zer erregistro duen. Popularra ala formala?
Exenplu bat jartzearren Euskaltzaindiak egin duena da “Academia de la Lengua”-k egun e-mail, “emilio” esan behar dela erabakitzearen parekoa. Ez al duzue hala uste?
Neuk ere AT nahiago izan nukeen, bainan hemendik aurrera A BILDUA nahiz gaitzesten ez den ARROBA erabiliko ditut.
Romanicako AD preposizioa euskarazko AT postposizioa da:
etxerAT = ad (la) casa, ad le domo.
Amicalmente
Josu Lavin
Presidente de la Academia pro Lingua Romanica
****************************************
Denok dakigu burokraziak bere martxa duela, eta alferrik dela azkarrago ibiltzeko eskatzea. Hala eta guztiz, berri hau irakurtzean irudipen hauxe etorri zait gogora: erabaki hori orain dela bi-hiru urte hartu balute, aukera gehiago izango zuela arrakasta lortzeko.